Bu konu birçok periferde tek başına çalışan Aile Hekimimizin ve Aile Sağlığı Elemanımızın en büyük sorunlarından bir tanesidir. Bu konu sebebiyle birçok arkadaşımız hem periferin diğer sıkıntıları ile uğraşmakta hem de az ücret almaktadır.
Bu konuyu incelemeden önce bakanlığın bu konu ile ilgili yazısına göz atmakta fayda var.
Bakanlığın Yazısı;
“””
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Aile Hekimliği Uygulama Şube Müdürlüğü
28 Kasım 2011/ 135571 sayılı yazısı
NÜFUS VE COĞRAFİ YAPISI NEDENİYLE
KAYITLI NÜFUSUN ZORUNLU OLARAK DÜŞÜK OLDUĞU YERLER
30.12.2010 tarih ve 27801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Aile
Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler İle Sözleşme Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 16 ncı maddesi birinci fıkrasının (a) bendine göre nüfus ve coğrafi yapısı nedeniyle kayıtlı nüfusun zorunlu olarak düşük olduğu Bakanlıkça belirlenen yerler için farklı katsayı ile ödeme yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu çerçevede;
a) İlçe merkezi, belde veya köyde tek aile hekimliği biriminin bulunması,
b) İlçe merkezi, belde veya köyde bulunan aile hekimliği birimi başına düşen kayıtlı nüfusun
3000’in altında olması (sürekli göç verme, nüfus artışının olmaması sebepleriyle nüfusun zorunlu olarak düşük olması),
c) Aile hekimliği biriminin bulunduğu belde veya köy aile sağlığı merkezinin bağlı
bulunduğu il/ilçe merkezine uzaklığının 15 km nin üzerinde olması ve/veya ulaşım zorluğunun olması; ancak kara ile bağlantısı olmayan adalarda kilometre sınırının aranmaması,
d) Entegre sağlık hizmeti sunulmayan yerleşim yeri olması,
e) Yukarıdaki şartların tamamını karşılayan yerler için gerekçeli il teklifinin bulunması ve
Bakanlıkça onaylanması,
kriterlerinin tamamının esas alınması suretiyle tespit edilecek aile hekimliği birimlerinin
ücretlendirilmesinde yönetmelikte belirtilen katsayının uygulanması, yukarıda belirtilen şartların ortadan kalkması durumunda farklı katsayı uygulamasına son verilmesi hususunu;
“””
denilmektedir.
Yukarıdaki ilgili yazı incelendiğinde şartları özetlersek;
1- Tek birimli bir asm
2- Nüfusun 3000 altında ve devamlı göç veriyor olması veya nüfus artışı olmuyor olması
3- Bağlı bulunan İl/İlçe merkezine 15 km üstünde olması veya ulaşım zorluğunun bulunması
4- Entegre sağlık hizmetinin bulunmaması
Kriterlerin yanlışlığı konusunda da birkaç açıklama yapmak uygun olacaktır. Örneğin bu birim 3400 nüfusa sahip olduğunda mağdur olmadığı varsayılıyor, lakin 2999 olunca bir anda mağdur olduğunuz için farklı katsayı uygulamasından faydalanıyorsunuz. Bu kriter için arada geçiş basamakları olan bir sistem hayata geçirilmelidir. İkinci örnek olarak da ASM’nin uzaklığı 15 km üzerinde değil ve ulaşım zorluğu yok. Bu AHB’de bulunan nüfusun Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Elemanlarının kaliteli hizmet bile verseler bile İl veya ilçe merkezinden insanların yürüme mesafesindeki merkezdeki ASM yerine burayı tercih ederek kayıtlarını aldırabileceği varsayılmaktadır. Bu iki kriterin acilen değişmesi gerekir.
Yukarıdaki şartları incelediğimizde başka bir kriter gözükmemektedir. Lakin iller arası uygulama farklılıkları mevcuttur. Örneğin 3000 in altında 6 ay bekleme, ulaşım zorluğu denmesine rağmen sadece 15 km nin baz alınması gibi. Bu tip uygulamalar yanlış anlaşılma veyahut ta keyfi uygulamalar olduğu aşikârdır.
Bu birimlerimizin nüfusunu arttırma gibi olanakları olmadığı için alacağı ücret devamlı erimektedir. Özellikle periferde olan vatandaşın zaten hizmet almasının tek fırsatı olan bu birimlerin boş kalmasından dolayı hizmetin vatandaşa ulaşmasında aksamalar olmaktadır.
Hatta bu birimler ek yerleştirmelerde devamlı boş kalmakta iller arası kuralarda bile ücret düşüklüğü sebebiyle tercih edilmemektedir. Tercih edilmiş olsa bile Aile Sağlığı Elemanı bulmak neredeyse imkansız hale gelmiştir.
Bu sebeple bu şartları sağlayan birimler için acilen farklı katsayı uygulamasına geçilmesi hem bu birimlerde çalışan Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Elemanlarının memnuniyeti hem de vatandaşın kesintisiz hizmet alması açısından önem arz etmektedir.
Dr. Onur UYSAL
KonAHED Denetleme Kurulu Üyesi